کریدور ریلی ایران – چین، سریع، کارا و مطمئن

آخرین روز تیرماه ۱۴۰۳ بود که اولین قطار دو سر بار از تهران به سمت چین راهی شد تا گامی مهم در احیای ابر پروژه ” ابتکار کمربند و جاده ” و احیای راه ابریشم برداشته شود.
به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز، اتصال ریلی ایران و چین، بخشی از کریدور ریلی شرقی- غربی است که از دورترین نقاط چین تا دل اروپا امتداد خواهد داشت.
بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین بخش این کریدور ریلی از ایران می‌گذرد و چینی‌ها در جریان عملیاتی سازی ابتکار کمربند و جاده، علاقه زیادی به فعال شدن آن دارند.

این کریدور قادر است محموله‌های تجاری را از بنادر تجاری چین تا استانبول به‌عنوان دروازه اروپا و ازآنجا به اقصی نقاط قاره سبز ارسال کند و در مسیر خود دسترسی آسانی به قرقیزستان، ازبکستان، فراقستان، تاجیکستان، ترکمنستان دارد.

کارشناسان عقیده دارند احیای ترانزیت ریلی میان ایران – چین از جمله نمونه‌های دیپلماسی موفق اقتصادی ایران است که در نوع خود منافع قابل توجهی را در حوزه های راهبردی و اقتصادی متوجهِ کشورمان می‌کند.

اما این تنها احب نظران و کارشناسان صنعت حمل و نقل و تجارت بین الملل در داخل ایران نیستند که چنین عقیده‌ای دارند، بلکه تحلیلگران در سایر کشورهای منطقه به ویژه کشورهایی که در این پروژه مشارکت دارند نیز با تقویت این کریدور ریلی موافقندو.

ایجاد کریدور جدید در منطقه

با وجود فعالیت‌های گسترده اقتصادی در چین، این کشور بر آن است تا با ایجاد شبکه‌ای از خطوط حمل و نقل زمینی اقتصاد خود با کشورهای اروپایی متصل کند.

باکیت بساربیک تحلیلگر روزنامه ورچرنی بیشکک با اشاره به احداث این کریدور ، ضمن تاکید بر این مطلب، در این باره نوشت: اجرای این پروژه مزایای فراوانی را برای تمامی کشورهای شرکت کننده و کل آسیای مرکزی و جنوبی به همراه خواهد داشت، زیرا مسیر ترانزیتی جدیدی از شرق به غرب باز خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه مقامات کنونی جمهوری قرقیزستان آگاه هستند که ایجاد یک کریدور جدید فرصت‌های تازه ای را برای مبادلات بیشکک فراهم می‌آورد، افزود: این فرصت جدید موجب می شود تا بازار قرقیزستان به درآمد منظمی برسد از این رو این پروژه برای قرقیزستان الویتی بسیار ضروری محسوب می‌شود.
بسار بیک با اشاره به اینکه احیای این کریدور نه تنها فرصتی برای کسب سود ترانزیتی بیشتربوده، بلکه مسیر کوتاه‌تری را نیز برای حمل و نقل کالا فراهم می‌کند .
به گفته وی این اقدام مبادلات تجاری متقابل را با چین و کشورهای آسیا-اقیانوسیه و همچنین با کشورهای آسیای جنوبی و میانه را قرقیزستان تسهیل می‌کند.

این نویسنده خاطر نشان کرد: در چین، ضرب‌المثلی وجود دارد که «همه تخم‌مرغ‌های خود را در یک سبد قرار ندهید». این به معنای نیاز به فرصت‌های جایگزین برای کاهش خطرات احتمالی، از جمله در زمینه حمل‌ونقل و تدارکات است و موقعیت ایجاد شده کنونی مصداق همین ضرب‌المثل بشمار می‌رود.
وی تصریح کرد : پکن می‌داند که آسیای مرکزی شانسی برای تبدیل شدن به چهارراه کریدورهای حمل‌ونقل، اتصال شرق به غرب، شمال به جنوب دارد و فرصتی بی‌سابقه برای اتصال قاره‌ای و ایمن چین با سایر نقاط جهان را فراهم آمده‌ است.
بسار بیک تاکید کرد: در این میان آسیای مرکزی به عنوان حلقه‌های اصلی در تقاطع مسیرهای فوق در جهان شناخته می‌شود.

کاهش زمان سفر

راه‌اندازی این مسیر ریلی علاوه بر اینکه می‌تواند زمینه ساز افزایش تجارت ایران و چین باشد، در عین حال قادر است سرعت سیر کالا را نیز بهبود بخشد.
براساس اظهارات مدیرعامل راه آهن ایران، خط ریلی میان ایران و چین با هدف‌گذاری برای سفر یک قطار در یک هفته راه اندازی شده، اما هدف نهایی این خط ریلی، هفت قطار در یک هفته است. این بدان معناست که هدف نهایی خط ریلی موجود حرکت یک قطار در هر روز میان ایران و چین است و این موضوع می تواند زمان انتقال کالا میان ایران و چین را تا یک سوم کاهش دهد.

صدرالدین توروبجونوف، رئیس دانشگاه فنی دولتی اسلام کریمف تاشکند نیز چنین نظری دارد.
وی در این باره گفت: این پروژه زیرساختی مهم است و بخشی جدایی ناپذیر از کریدور حمل و نقل و ترانزیت بین قاره‌ای در چارچوب طرح کمربند و جاده محسوب می‌شود.
توروبجونوف با تاکید بر این که احیای این مسیر ریلی به طور کامل منافع کشورهای مسیر را محقق می کند، افزود: در حال حاضر چین محموله‌های خود را در مسیرهای چین – مغولستان – روسیه – بلاروس – اتحادیه اروپا به اروپا ارسال میکند
وی با اشاره به اینکه مسیرهای چین – قزاقستان – دریای خزر – آذربایجان – گرجستان – ترکیه – اتحادیه اروپا (۹۱۲۰ کیلومتر)، چین – قزاقستان – ترکمنستان – ایران – ترکیه – اتحادیه اروپا (۱۰۱۷۰ کیلومتر)، مسیر دریایی چین – اتحادیه اروپا ( بیشتر بیش از ۱۰ هزار کیلومتر) است، اظهار داشت : ایجاد خط آهن می‌تواند از طریق قرقیزستان و ازبکستان ، ترکمنستان – ایران – ترکیه تا اتحادیه اروپا ادامه یابد و در نتیجه مسافت ۹۰۰ کیلومتر و زمان سفر ۸ روز کاهش می‌یابد.

امنیت سفر

بر اساس برآوردهای رسمی و دقیق کارشناسان حمل و نقل، کریدور ریلی ایران- چین هزینه کمتری را برای فعالان اقتصادی در جابجایی کالا به همراه دارد و در عین حال، امنیت جابجایی کالاها از طریق این خط ریلی برای صاحبان بار به شدت بالاست.

بایر دانزانوف، کارشناس آسیای مرکزی و مغولستان، در مجله اینترنتی “چشم انداز شرق جدید ” (NEO) در تشریح این مسئله نوشت: برای چین، توسعه این پروژه می‌تواند به پنجمین (و احتمالاً یکی از کوتاه‌ترین) کریدور ریلی برای اتصال تولیدکنندگان چینی به بازار اروپا و همچنین راحت‌ترین خروجی شبکه ریلی به آسیای مرکزی و جنوبی تبدیل شود.
وی افزود : ساخت یک خط ریلی توسعه‌یافته در ایران با هدف اطمینان از حمل و نقل بار از چین به اروپا است.

آرکادی ایوانوف، مدیر توسعه گروه شرکت های ترانساسیا لجستیک و رئیس کمیته لجستیک انجمن آفاناسی نیز ضمن تاکید بر این نکته گفت: توسعه خطوط ریلی در این محور، ایران را به دروازه ای امن برای چین و حمل کالا به اروپا تبدیل می کند.
وی افزود: علاوه بر اطمینان و ایمنی ، ارزان بودن نسبی حمل و نقل ریلی نیز حائز اهمیت است.

توسعه اشتغالزایی
نکته مهم این است که تمامی کشور‌های درگیر در زنجیره این مسیر، از منافع اقتصادی این خط بهره خواهند برد که یکی از آنها ایجاد اشتغال است.
این نکته ای است که از منظر سرگئی پونومارف رئیس انجمن بازارهای قرقیزستان در مصاحبه با رسانه های این کشور مغفول نمانده است .
وی با اشاره به مزایای کریدور ریلی ایران و چین گفت: این پروژه که موازی مسیر تاریخی جاده ابریشم تعریف شده ، افزایش میزان حمل و نقل بار را به دنبال خواهد داشت.
پونومارف افزود: استفاده از این فرصت برای قرقیزستان نه تنها ایجاد اشتغال و توسعه زیرساخت ها، بلکه بهبود شاخص‌های اقتصادی و افزایش بودجه را نیز به دنبال دارد .

اورمات کنژساریف خبرنگار روزنامه “ورد قرقیزستان” نیز در این باره اظهار داشت : این کریدور ریلی از‌ قزاقستان و‌ ترکمنستان هم عبور خواهد کرد و این یک فرصت جهت ارتقای پیوندهای همسایگی کشورهای موجود در مسیر ریلی است.

مقابله با تحریمها

البته نباید از نظر دور داشت که فعال شدن کریدور ریلی چین-ایران-اروپا، گامی مهم دربرابر تلاش‌هاش برخی از کشورهای غربی به ویژه امریکا علیه کشورمان در نظر گرفته می‌شود. هرچند که مشکلاتی نیز در این راستا همچنان وجود دارد.

راکیم بیک امیرژانوف، کارشناس قزاق، یکی از عوامل مهم در توسعه این مسیر را، تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌داند.
وی در این باره گفت : این تحریمها چین را مجبور می‌کند به دنبال راه‌های جایگزین جدیدی برای عرضه محموله‌ها و کالاهای خود به خاک ایران باشد.
امیرژانوف همچنین یکی از مشکلات در این مسیر را بیمه دانست و اظهار داشت: شرکت‌های بیمه جهانی، بار را بیمه نمی کنند. در این راستا، طرف چینی به طور فزاینده‌ای برای استفاده از مسیرهای زمینی به ایران استفاده ترغیب می‌شود.

در نهایت باید در نظر داشت موقعیت استراتژیک ایران پیوندی حیاتی بین بازار وسیع چین و مصرف‌کنندگان اروپایی ایجاد می‌کند.
این اتصال زمینی، حمل و نقل کالا‌ها را بهینه‌تر کرده و هزینه‌ها و زمان ترانزیت را کاهش می‌دهد. در نتیجه، حجم تجارت احتمالاً افزایش می‌یابد که این امر به نفع صادرکنندگان و واردکنندگان ایرانی و تحریک فعالیت‌های اقتصادی در کشورمان است.