راهبرد ریل – بندر راه آهن در دولت چهاردهم طی ماه های گذشته، منجر به افزایش همکاری میان شبکه ریلی و شرکت های فولاد کشور با راه آهن و توسعه صادرات مقرون به ضرفه آنها شده است.
به گزارش ریل ایران؛ مفهوم ترانزیت طی سال های اخیر با دگرگونی های قابل توجهی مواجه شده است. به عنوان مثال، تا چند سال پیش زمانی که از ترانزیت صحبت به میان می آمد، مستلزم مشخص بودن نوع آن بود. به همین دلیل در ادبیات حمل و نقلی نیز از مفاهیمی پون ترانزیت تمام یلی با تمام جاده ای استفاده میشد. متعاقبا، زمانیکه دو یا چند کشور موفق به راه اندازی یک کریدور ترانزیتی ریلی میشدند، با افتخار از عنوان «تمام ریلی» در ادبیات خود برای توصیف ویژگی های فنی آن کریدور سخن می‌گفتند.
اما دستیابی به فناوری های نوین در حمل و نقل مانند استفاده سازمان یافته از سیستم «رو- رو» یا جرثقیل های ثابت مغناطیسی سنگین فعال در پایانه های باری منجر به کاهش زمان و هزینه مورد نیاز برای راه اندازی حمل و نقل و نقل ترکیبی شد. امروزه حتی فناوری هایی چون ناوهای یخ‌شکن اتمی در اختیار روسیه و آمریکا امکان استفاده از آبراه قطب شمال برای انجام ترانزیت را فراهم آورده است.
در چنین فضایی، به نظر می رسد حمل و نقل ترکیبی بیش از پیش اهمیت یافته و‌کشورها به درستی دریافته اند که اصرار و پافشاری بر لزوم حمل یکپارچه، در برخی موارد نه تنها سریعتر یا ارزانتر نخواهد بود، بلکه بعضاً هزینه بیشتری در بر خواهد داشت که نهایتا منجر به افزایش هزینه یا زمان حمل و در نتیجه کاهش جذابیت یک مسیر ترانزیتی خواهد شد.
حرکت سریع و سازمان یافته راه آهن ایران به سمت استراتژی ریل – بندر
حمل و نقل ریلی ایران با روی کار آمدن جبارعلی ذاکری به عنوان مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران شاهد تغییراتی مهم در استراتژی های کلان خود بوده است. یکی از مهمترین این موارد، بازگشت استراتژی ریل- بندر به صحنه تصمیم گیری های مدیران در خصوص ترانزیت است که می‌تواند طی سال های آتی، منجر به توسعه و رونق مسیرهای ریلی ایران شود.
در حقیقت، دور شدن دکتر ذاکری از اصرار بر لزوم تمام ریلی بودن ترانزیت و استفاده از ظرفیت های مغفول بنادر استراتژیک ایران همانند بندر امیرآباد و بندرعباس، امکان بازاریابی موفق تری برای راه آهن و شرکت های ریلی به وجود آورده و میزان همکاری میان سازمان بنادر و شبکه ریلی را نیز افزایش داده است. افزایش همکاری و تعامل میان سازمان بنادر، شبکه ریلی ایران را به پلی مهم میان مبادی شمالی و جنوبی کشور تبدیل ساخته که فرصتی بزرگ برای رشد حمل و نقل ریلی در ایران محسوب می شود.
تحرکات راه آهن برای تسهیل در حمل و صادرات فولاد
نخستین نمودهای عملیاتی پیاده سازی استراتژی ریل – بندر را می توان طی هفته های اخیر در بخش صنایع فولادی مشاهده کرد. هفته گذشته در یزد، تفاهمنامه ای برای حمل و انتقال سنگ آهن به مجتمع فولادی چادرملو با راه آهن به امضا رسید. احمد طاقداری، مدیرعامل شرکت چادرملو در جریان برگزاری نشست مشترک با مدیرکل راه آهن یزد، راه آهن را گزینه اصلی این شرکت برای حمل سنگ آهن مورد نیاز و البته انتقال محصول نهایی به بازار دانسته و تاکید کرد: پیش بینی تولید ۲۰۰ هزار تن محصولات صادراتی در مجتمع صنعتی چادرملو می تواند گزینه ای قابل توجه، جهت همکاری های آتی با راه آهن منطقه باشد.
در راه آهن «شمال دو» نیز همزمان تفاهمنامه ای برای حمل بار میان راه آهن و مجتمع فولاد گیلان به لمضا رسیده است. علاوه بر این، مذاکرات لازم برای انتقال بیش از ۲۰۰ هزار تن اسلب آهن از فولاد مبارکه اصفهان به گیلان نیز میان دو طرف انجام شده و به نقاط مثبت خوبی رسیده است. در فروردین ماه سال جاری هم شاهد تفاهم شرکت فولاد مبارکه اصفهان و راه آهن برای توسعه همکاری های مشترک در بخش حمل بار بودیم.
اما در مهمترین این وقایع، مرتضی جعفری معاون بازرگانی و بهره برداری راه آهن جمهوری اسلامی ایران در تاریخ ۷ اردیبهشت ماه در جریان نشست مشترک خود با مدیران فولاد مبارکه اصفهان، با بیان اینکه راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۴۰۳ موفق شد زیرساخت حمل ریلی ۶ میلیون تن مواد اولیه مورد نیاز گروه فولاد مبارکه را تأمین کند، از تصمیم فولادی ها برای خرید لکوموتیو خبر داد. جعفری گفت: مبارکه تاکنون ۵۰ دستگاه لوکوموتیو خریداری کرده و در نظر دارد ۸۰ دستگاه دیگر به ناوگان خود بیفزاید. این سرمایه‌گذاری به رشد قابلیت حمل بار ریلی، کاهش تا خیرات و افزایش ظرفیت عملیاتی مجموعه فولاد مبارکه کمک شایانی خواهد کرد.
جعفری تصریح کرد که گسترش حمل‌ونقل ریلی نقش قابل‌توجهی در کاهش میزان مصرف سوخت ایفا می‌کند و عاملی مهم در تحقق اهداف توسعه اقتصادی کشور است. این تحول می‌تواند ضمن ارتقای بهره‌وری، به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل و بهبود وضعیت زیست‌محیطی کشور منجر شود.
اکنون به نظر می رسد تمامی شرکت های فولادسازی بزرگ کشور در مسیر دسترسی کامل به ظرفیت شبکه ریلی قرار داشته و با توجه به اقدام این شرکت ها برای خرید لکوموتیو و واگن های اختصاصی در کنار تلاش راه آهن برای همکاری در ساخت خطوط فرعی اختصاصی برای اتصال آنها به شبکه ریلی کشور، زمینه صادرات محصولات فولادی از طریق راه آهن بیش از هر زمان دیگری فراهم شده است.
از سوی دیگر، همانطور که گفته شد، استراتژی ریل – بندر راه آهن نیز در نظر دارد محصولات خروجی فولادی ها را به سمت بنادر شمالی و جنوبی متصل به ریل انتقال داده و زمینه صادرات فولاد از طریق حمل و نقل مقرون به صرفه، امن و پر حجم ریلی را برای این شرکت ها فراهم سازد.
این استراتژی علاوه بر کمک به رشد صنعت فولاد کشور، به هدفگذاری ابلاغی از سوی مدیرعامل راه آهن برای دستیابی به رکورد حمل ۸ میلیون تن بار ترانزیتی از طریق شبکه ریلی کمک خواهد کرد.
