تحلیلی بر ظرفیت‌های گردشگری ریلی راه‌آهن آذربایجان
گردشگری ریلی با برخورداری از آثار فرهنگی و برکات بسیار و نیز عایدات اقتصادی خرد و کلانی که به همراه دارد موجب رو آوردن بیش از پیش به این امکان موجود در صنعت ریلی، می‌گردد.
تورهای گردشگری ریلی با وجود دو پیش شرط اصلی گردشگران یعنی ایمنی بسیار زیاد و آسایش و راحتی سفر می‌توانند با بهره گیری از پتانسیل‌های موجود به نحو مطلوبی به اهداف مورد نظر خود دست پیدا کنند. در این یادداشت نیز مهمترین مسئله و دغدغه ذهنی، بهره گیری از ظرفیت بالقوه موجود در منطقه آذربایجان از طریق بررسی وضعیت و شرایط راه اندازی تورهای گردشگری ریلی به صورت منظم و متناوب در راه‌آهن آذربایجان است.
منطقه آذربایجان به لحاظ موقعیت استراتژیک خود و هم جواری با کشورهای ترکیه، آذربایجان و ارمنستان از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار بوده و راه‌آهن آذربایجان نیز به دلیل اتصال به کریدور بین‌المللی در مرز رازی، محل عبور و مرور مسافران و گردشگران داخلی و خارجی قابل توجهی در طول سال می‌باشد.
وضعیت توسعه خطوط
گسترش شبکه حمل و نقل یکی از کلیدهای اصلی برای نیل به توسعه اقتصادی در هر کشور، به خصوص کشورهای در حال توسعه محسوب می‌شود و در این میان راه‌آهن با توجه به داشتن مزیت‌های نسبی از جمله ایمنی بالا و مصرف انرژی کمتر، جایگاه ویژه‌ای در بین سامانه‌های حمل و نقل دارد و با توجه به وسعت و مزیت موقعیت جغرافیایی کشور و پراکندگی مراکز جمعیتی و فواصل زیاد بین قطب‌های تولید و مصرف، توسعه شبکه راه‌آهن به عنوان ضرورتی حیاتی مطرح است.
نکته حائز اهمیت، مرکز ثقل قرار گرفتن راه‌آهن آذربایجان به نقش، جایگاه و عملکرد آن از حیث اداری، سیاسی، توریستی و… در منطقه و سابقه دسترسی ۸۰ ساله آذربایجان به شبکه سراسری راه‌آهن، اقداماتی نظیر احداث خطوط اصلی و فرعی، امری کاملا علمی و منطقی به نظر می‌رسند.
لذا به دلیل ترافیک بالا و همچنین تردد قطارهای باری بسیار زیاد و نیز حسب توجه به اینکه در آستانه راه‌اندازی مجدد قطار بین‌المللی تهران-وان-آنکارا هستیم، احداث خط دوم تبریز به مراغه و تبریز به سلماس منجر به افزایش سرعت و به تبع آن، افزایش سطح تقاضا و جذب گردشگران داخلی و خارجی خواهد شد.
وضعیت توسعه ناوگان ریلی
یکی از پارامترهای اصلی در بررسی توسعه صنعت گردشگری ریلی، بررسی توسعه کیفی و کمی ناوگان ریلی کشور است. راه‌آهن یک ساختار یکپارچه و به هم پیوسته دارد، از این رو توسعه زیربنایی آن زمانی کارایی لازم را پیدا می‌کند که ناوگان مناسب، بروز و البته با کیفیت برای بهره برداری در کشور موجود باشد.
تعدادی از واگن‌های بخش خصوصی ناوگان قطارهای مسافری راه‌آهن آذربایجان که اغلب در مسیرهای پر ترددی همچون تهران سیر دارند از برخی ویژگی‌های قطارهای با کیفیت دنیا بهره مند هستند ولیکن هنوز با سطح کیفی کشورهای توسعه یافته فاصله داریم.
از سوی دیگر شرکت‌های مالک واگن به عنوان پیشگامان ارائه خدمات به گردشگران داخلی و خارجی می‌بایست اقدامات مناسبی در جهت بازسازی و تجهیز امکانات رفاهی واگن‌های مسافری انجام دهند. بطوریکه ملاحظه می‌شود در سال‌های اخیر شاهد روند نسبی خوبی در زمینه کیفیت این واگن‌ها می‌باشیم لکن فاصله نسبتا زیادی تا رسیدن به حد مطلوب و استانداردهای جهانی وجود دارد. البته با ذکر این مورد که در بین واگن‌های مسافری، بهترین نوع واگن برای حمل و نقل گردشگران، استفاده از ریل‌باس می‌باشد.
بنابراین از آنجایی که تقاضای کافی برای استفاده از خدمات ریلی در راه‌آهن آذربایجان وجود دارد و همچنین رشد گردشگران داخلی و خارجی در این منطقه روزافزون خواهد بود و همچنین با توجه به خبر راه‌اندازی مجدد خط مسافری ریلی تهران – خوی – وان – آنکارا بین ایران و ترکیه، فلذا لازم است ضمن بهسازی و نوسازی زیرساخت‌های ریلی موجود، ساخت خطوط جدید، بهسازی و نوسازی ایستگاه‌ها و سایر موارد به فکر نوسازی و ارتقاء ناوگان ریلی مناسب گردشگران نیز بود.
