حمل نخستین محموله ترانزیتی افغانستان به سمت اروپا از طریق شبکه ریلی ایران، نه تنها منجر به ارزآوری برای اقتصاد کشور خواهد شد، بلکه از کارکردی قابل توجه در ایجاد امنیت ایران نیز برخوردار است.
به گزارش ریل ایران؛ فروردین ماه سال ۱۴۰۴ با رخدادی مهم برای راه آهن و حمل و نقل ریلی کشور همراه شد. نخستین محموله ریلی افغانستان در تاریخ ۹ فرودین ماه از طریق شبکه ریلی ایران به سمت ترکیه و اروپا حمل شده که برای هر دو کشور ایران و افغانستان رویدادی مهم محسوب می شود.
این محموله ۲۰۰ تنی میوه خشک به ارزش یک میلیون و ۲۰۰ هزار دلار با همکاری کنسرسیوم ریلی افغانستان و راه آهن جمهوری اسلامی ایران راهی ترکیه شده و این در حالیست که تنها طی ۳۰ ماه گذشته، با تغییر سیاست های راه آهن جمهوری اسلامی ایران در دولت چهاردهم و حل اختلافات گذشته، بیش از ۳۵ هزار تن بار از طریق راه آهن خواف – هرات حمل شده که محموله اخیر، نخستین محموله ترانزیتی به سمت اروپا از طریق شبکه ریلی ایران به حساب می آید.
راه آهن خواف – هرات، تامین کننده امنیت مرزهای شرقی ایران
نکته ای که باید در خصوص راه آهن خواف – هرات در نظر گرفت اینکه علاوه بر درآمدهای ارزی حاصل از ترانزیت ریلی برای راه آهن ایران، این خط ریلی به رشد اقتصاد افغانستان نیز کمک شایانی خواهد کرد. بدیهی است که در صورت رشد اقتصاد کشورهای همسایه به ویژه افغانستان، میزان امنیت در مرزهای میان دو کشور نیز تا سطح قابل توجهی افزایش یافته و مواردی چون قاچاق مواد مخدر و پدیده مهاجرت های غیرقانونی نیز تا حد زیادی کنترل خواهد شد.
لذا، راه آهن خواف – هرات نه تنها یک مسیر ترانزیتی، بلکه از ابزارهای ایجاد امنیت پایدار در مرزهای شرقی ایران محسوب شده و میزان بهره برداری از ظرفیت این خط ریلی نیز به میزان امنیت مرزهای شرقی بستگی دارد. با این حساب، ایجاد هرگونه اخلال در روند مبادلات تجاری از طریق خط آهن خواف – هرات، بیش از همه به ضرر افغانستان بوده که همین موضوع، حکومت طالبان را بر آن خواهد داشت تا امنیت مرزهای شرقی با ایران را در اولویت قرار دهند.
اهمیت کریدورهای ترانزیت در ایجاد امنیت
کریدورها و مسیرهای تجاری منطقه ای در بخش های مختلف اعم از جاده یا ریل، علاوه بر سودزایی و درآمد ارزی، در سیاست خارجی یک کشور نیز نقش آفرینی می کنند. به عنوان مثال، کشوری چون لهستان که امروز به هاب بار ریلی و جاده ای اروپا تبدیل شده، از چنان جایگاه استراتژیکی برخوردار است که باید گفت بدون این کشور، جریان بار دستکم در شرق و مرکز اروپا با مشکلاتی جدی مواجه خواهد شد.
همین جایگاه استراتژیک، در صورت بروز تنش های سیاسی، نوعی امنیت برای کشوری چون لهستان ایجاد خواهد کرد. چراکه در صورت آسیب رسیدن به زیرساخت های ترانزتیی لهستان، این تمامی منطقه یورو و بخش هایی از اوراسیا خواهند بود که هزینه آتش افروزی در خاک این کشور را خواهند پرداخت. در حقیقت، باید اینگونه بیان کرد که مسیرها و کریدورهای تجاری سطحی بازدارندگی برای هر کشور ایجاد خواهند کرد که اهمیت و عمق آن بسیار بیشتر از بازدارندگی نظامی خواهد بود.
نقش آفرینی راه آهن در اعتلای موقعیت ژئوپولیتیکی ایران
در خصوص مسیر ریلی خواف هرات که اکنون دیگر باید آن را به نام شبه کریدور ریلی افغانستان – ایران – ترکیه شناخت نیز قواعد ذکر شده در بالا حاکم هستند. علاوه بر نقش آفرینی راه آهن خواف – هرات در تامین امنیت مرزهای شرقی کشور، در صورت اتصال کامل ریلی افغانستان به ازبکستان، خواف – هرات نیز به بخشی از یک کریدور بزرگ تبدیل خواهد شد که از آسیای مرکزی آغاز شده و تا اروپا ادامه خواهد یافت.
لذا، هرگونه تهدید امنیتی علیه ایران که منجر به ایجاد اخلال در جرین بار عبوری از مسیر خواف – هرات شود، نه تنها ترانزیت ریلی ایران، بلکه جریان بار عبوری از تمامی کشورهای عضو این کریدور بزرگ مختل خواهد شد.
لذا، مسیرهای ریلی بین المللی همچون راه آهن خواف – هرات، می توانند در شرایط صلح به ارزآوری و توسعه پایدار اقتصادی کشور کمک کنند و در شرایط بروز بحران های سیاسی نیز به عنوان ابزاری بازدارنده نقش آفقرینی خواهند کرد.
