تبدیل لکوموتیو از دیزل الکتریک به برقی؛ بررسی نسبت توان به وزن لکوموتیو

با توجه به کوچک بودن سهم وزن لکوموتیو در وزن کل قطار، با تبدیل لکوموتیو از دیزل الکتریک به برقی، نسبت توان به وزن قطار به مقدار ناچیزی افزایش می‌یابد و قابل چشم پوشی است.

به گزارش ریل ایران به نقل از تین نیوز، مطالعات امکان سنجی برقی کردن راه‌آهن ایران به دهه پنجاه بر می‌گردد، اما این پروژه هنوز هم به مرحله اجرا نرسیده است. این مطالعات گاهی برای مسیرهای خاصی بوده ( تهران خرمشهر ، بافق بندر عباس، تهران مشهد) و گاهی کل خطوط را شامل می‌شده (از جمله مطالعات مرکز تحقیقات راه‌آهن و دانشکده راه‌آهن دانشگاه علم و صنعت و مطالعات مشاورین مختلف مانند ایتالفر و سیسترا و مترا و نماد مبتکر).

از آنجا که برقی سازی نه یک الزام و ضرورت بلکه یک انتخاب است و با توجه به چالش های پیش رو از جمله :

• هزینه های شیفت از سیستم دیزل الکتریک به سیستم تمام برقی ( اعم از سرمایه گذاری در زیر ساخت، هزینه نگه داری زیرساخت ( شبکه بالاسری علاوه بر خط و ابنیه)، تامین ناوگان برقی، سیستم نگهداری ناوگان و تامین انرژی قطار و . . )
• نحوه تامین مالی این پروژه
• نرخ برگشت سرمایه‌گذاری در این پروژه

باید توجیهات و استدلال های قوی و دلایل کافی برای صرف چنین هزینه‌ها روی میز تصمیم‌گیران گذاشته شود. بدیهی است انجام محاسبات دقیق کمی و محاسبه نرخ برگشت داخلی( IRR ) و رسیدن به قیمت تمام شده پروژه به ازای هر مسافر (یا به ازای هر کانتینر) باید به مشاور ذیصلاح و واجد شرایط سپرده شود.

اگرچه چندین بار مطالعه برقی کردن (اعم از کل شبکه و یا قطعات خاصی از آن) انجام شده، اما همه این مطالعات به دلیل گذشت زمان و تغییر شرایط (به خصوص شرایط مالی) برای کاربست امروز قطعاً نیاز به بازنگری دارند.

با توجه به محدودیت منابع، بدیهی است که پروژه برقی‌کردن نمی‌تواند در کل شبکه اجرا شود و لذا اولویت‌بندی اجرای پروژه (بر اساس انبوهی بار و مسافر و گلوگاه‌های ترافیکی شبکه ریلی) نیز باید از مشاور مطالبه شود.

موضوع دوم : نسبت توان به وزن لکوموتیو
گفته می‌شود که نسبت توان به وزن لکوموتیو الکتریکی دو برابر لکوموتیو دیزل الکتریک است. اما از دیدگاه بهره‌برداری و سیر و حرکت، بیش از نسبت توان به وزن لکوموتیو، نسبت توان به وزن قطار مهم است. لذا باید نسبت توان به وزن قطار تمام الکتریکی با نسبت توان به وزن قطار مجهز به لوکوموتیو دیزل الکتریک مقایسه شود.

یک قطار باری سنگین دیزل الکتریک دوبله با وزن هر لکوموتیو ۱۲۰ تن، با ۴۰ دستگاه واگن باری باردار (هر واگن ۹۰ تن) را در نظر بگیرید. وزن کل قطار ۳۸۴۰ تن بدست می‌آید. سهم لکوموتیو در وزن کل قطار به هفت درصد هم نمی‌رسد.

اگر توان هر یک از لکوموتیوهای دیزل الکتریک مفروض ۳۰۰۰ اسب بخار باشد، نسبت توان به وزن این قطار ۱.۵۶ اسب بخار بر تن به دست می‌آید.

حال دو لکوموتیو دیزل را حذف و یک لکوموتیو ۶۰۰۰ اسبی با همان وزن ۱۲۰ تن را جایگزین کنید. در این صورت نسبت توان به وزن این قطار ۱.۶۱ اسب بخار بر تن به دست می آید.

به عبارت دیگر با تبدیل لکوموتیو از دیزل الکتریک به برقی، نسبت توان به وزن قطار، فقط ۳ درصد افزایش پیدا می‌کند که البته قابل چشم پوشی است.

جمع بندی: با توجه به کوچک بودن سهم وزن لکوموتیو در وزن کل قطار، با تبدیل لکوموتیو از دیزل الکتریک به برقی، نسبت توان به وزن قطار به مقدار ناچیزی افزایش پیدا می‌کند و قابل چشم پوشی است.