در حالیکه مدیرعامل راه آهن در گفتگوی خبری خود از تلاش برای افزایش سرعت بازرگانی در راه آهن سخن به میان آورده، اکنون این سوال مطرح است که چرا رشد سرعت حمل بار از اهمیت زیادی در توسعه حمل و نقل ریلی برخوردار است؟
به گزارش ریل ایران؛ مدیرعامل راه آهن جمهوری اسلامی ایران به تازگی طی سخنانی، از افزایش سرعت بازرگانی قطارهای باری کشور خبر داد. دکتر ذاکری که این سخنان را در میزگرد اقتصادی شبکه خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مطرح می کرد، از افزایش سرعت بازرگانی قطارهای باری کشور به ۳۶ کیلومتر در ساعت خبر داد.
این در حالیست که طی سال های گذشته، گفته می‌شد سرعت سیر قطارهای باری در ایران که از آن تحت عنوان سرعت بازرگانی یاد می شود، رقمی بین ۳.۵ الی ۵ کیلومتر در ساعت است. سبحان نظری، دبیر وقت انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل ریلی در آذرماه سال ۱۴۰۱، طی گفتگو با خبرگزاری ایلنا اعلام کرد: «هر چند که سرعت بازرگانی حمل بار ترانزیت در ایران نسبت به برخی از کشورها بهتر است اما سرعت حمل بار داخلی در حال حاضر در ایران حدود ۳.۵ کیلومتر در ساعت است یعنی سرعتی نزدیک به سرعت حرکت انسان پیاده که علت این سرعت بسیار پایین هم عمدتا توقفات بین ایستگاهی در مسیر است».
بدیهی است که سرعت بازرگانی پایین شبکه ریلی، نسبتی مستقیم با قابلیت بازاریابی، جذب بازارهای جدید و حفظ مشتریان قدیمی راه آهن دارد. شاید این سرعت کم، در گذشته ای نه چندان دور به ویژه پیش از شکل گیری مبانی اقتصاد دیجیتال و نسل سوم اینترنت، چندان هم حائز اهمیت نبود.
اما راه اندازی سامانه های رهگیری مرسولات در بخش های مختلف حمل و نقل، منجر به افزایش ضریب پاسخگویی متولیان حمل و نقل در شقوق مختلف شده است. حال فرض کنیم صاحب بار بخواهد بار ریلی خود را به صورت آنلاین رهگیری کرده و سرعت ناامید کننده ای در مقابل خود ببیند. بدیهی است که صاحب بار اعتماد خود در زمینه سرعت حمل راه آهن را از دست داده و به سمت جاده خواهد رفت. چراکه حتی کوچکترین واحدهای باربری جاده ای کشور، تخمینی دقیق تر از زمان رسیدن مرسوله به صاحب کالا ارائه خواهد داد. این معضل، به ویژه در خصوص بارهای ترانزیتی در قالب کریدورها، تا حد بسیار بیشتری به چشم آمده و نمی توان از صاحب بار توقع داشت که حمل بار خود را به راه آهن بسپارد.
حال آنکه، در حال حاضر، سرعت بازرگانی راه آهن های پیشرفته جهان دستکم بین ۳۰ الی ۸۰ کیلومتر در ساعت بوده و البته این سرعت در برخی راه آهن های پیشرفته جهان، تا ۳۵۰ کیلومتر در ساعت نیز قابل افزایش است.
اما نکته دیگری که در خصوص سرعت پایین بازرگانی به عنوان مانعی بزرگ بر سر راه وجود دارد، محدود شدن تنوع بارهای مورد حمل است که در عمل، شبکه ریلی را از حمل بسیاری از بازارهای پر حجم اما احتمالا فاسد شدنی یا حساس به زمان حمل، محروم می سازد. با سرعت فعلی سیر قطارهای باری در ایران، راه آهن تنها امکان حمل بارهایی با ماندگاری بالا و کمتر آسیب پذیر همچون کودهای شیمایی، سنگ های معدنی، گندم و غلات و … را خواهد داشت. حال آنکه، در صورت افزایش سرعت بازرگانی، امکان استفاده از شبکه ریلی به عنوان ابزاری برای پست کالاهای مختلف و البته پر حجم ایجاد خواهد شد که سهم به سزایی در توسعه بازارهای ریل پسند ایفا می کند.
لذا، به نظر می رسد با توجه هدفگذاری مدیرعامل راه آهن برای حمل ۵۴ میلیون تن بار ریلی و البته ۸ میلیون تن بار ترانزیتی در سال جاری، افزایش سرعت بازارگانی امری کاملا اجتناب ناپذیر خواهد بود. ذکر این نکته نیز الزامی است که در صورت عدم افزایش سرعت سیر بار ریلی در ایران، سهم راه آهن از بازارهای جدید ریل پسند همچنان پایین بوده و عملکرد مناسبی در قیاس با بخش جاده ای نخواهد داشت.
لذا، به نظر می رسد باتوجه به رویکرد وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل راه آهن در افزایش حمل بار، دولت چهاردهم عزم خود را برای افزایش سرعت بازرگانی جزم کرده است.
