ریل‌های ایران، پل میان معادن روسیه و آب‌های آزاد جنوب
ایران با تکیه بر موقعیت ژئواکونومیک خود و توسعه محورهای ریلی شرق و شمال کشور، در آستانه ایفای نقشی کلیدی در اتصال روسیه و آسیای مرکزی به آب‌های آزاد جنوب قرار گرفته است؛ مسیری که می‌تواند نظم تازه‌ای در نقشه ترانزیت اوراسیا رقم بزند.
به گزارش ریل ایران به نقل از فارس، تحولات اخیر در عرصه ترانزیت و همکاری‌های منطقه‌ای، جایگاه ایران را در شبکه‌های حمل‌ونقل بین‌المللی بیش از پیش برجسته کرده است.
کریدور بین‌المللی شمال – جنوب (INSTC) به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین طرح‌های حمل‌ونقل چندوجهی جهان، اکنون به محور اصلی پیوند ایران با کشورهای روسیه، قفقاز و آسیای مرکزی تبدیل شده است؛ مسیری که می‌تواند زمان و هزینه انتقال کالا بین هند، ایران، روسیه و اروپا را تا ۴۰ درصد کاهش دهد.
مهدی باقری، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت، عنوان کرد که کریدور شمال – جنوب از چند مسیر اصلی تشکیل شده است که هرکدام بسته به نوع و مقصد کالا، اهمیت خاصی دارند. مسیرهای شرق، غرب و میانی دریای خزر، سه شریان حیاتی این شبکه را شکل می‌دهند.
او تأکید کرد که مسیر شرق خزر، که از کشورهای عضو CIS و مناطق معدنی شرق روسیه عبور می‌کند، برای ایران ظرفیت فوق‌العاده‌ای در ترانزیت مواد خام و معدنی دارد.
به گفته وی، بخش عمده‌ای از معادن روسیه در مناطق شرقی و میانی این کشور قرار دارد؛ نواحی‌ای که به ایران نزدیک‌تر بوده و ذخایر عظیمی از زغال‌سنگ، سنگ‌آهن و چوب دارند. چنانچه شبکه ریلی شرق ایران از مسیر زاهدان تا سرخس تکمیل شود، این مسیر می‌تواند کوتاه‌ترین و اقتصادی‌ترین راه برای صادرات مواد اولیه روسیه به آب‌های آزاد جنوب باشد.
در حال حاضر، ایران از طریق خطوط ریلی سرخس و اینچه‌برون با کشورهای آسیای مرکزی متصل است، اما کارشناسان معتقدند تکمیل پروژه زاهدان–یونسی و تقویت ظرفیت بندر چابهار، می‌تواند موقعیت کشور را به عنوان حلقه کلیدی زنجیره ترانزیت شرق اوراسیا تثبیت کند.
از سوی دیگر، محور غرب دریای خزر نیز کالاهای مربوط به مناطق کشاورزی و صنعتی غرب روسیه را هدف قرار می‌دهد. کارشناس ترانزیت حسن کریم‌نیا در این باره گفت: «این مسیر برای ترانزیت گندم، کالاهای فله و محموله‌های کانتینری به‌ویژه از امارات و خلیج فارس به روسیه اهمیت دارد. پس از تحولات اخیر سیاسی و تحریم‌ها، این مسیر به گزینه‌ای راهبردی برای روسیه و متحدانش تبدیل شده است.»
کارشناسان حمل‌ونقل می‌گویند با تکمیل زیرساخت‌های ریلی، تسهیل فرآیندهای گمرکی و هماهنگی میان نهادهای اجرایی، ایران می‌تواند سهم چشمگیری از بازار ترانزیت اوراسیا را به خود اختصاص دهد.
این مسیر نه‌تنها امکان افزایش درآمدهای ارزی را فراهم می‌کند، بلکه نقش ایران را در امنیت غذایی و انرژی منطقه‌ای نیز تقویت خواهد کرد.
کریدور شمال – جنوب اکنون فراتر از یک پروژه حمل‌ونقل، به نماد دیپلماسی اقتصادی و همگرایی اوراسیایی در برابر غرب تبدیل شده است. ایران با تکیه بر موقعیت ژئواکونومیک خود، می‌تواند پلی میان قدرت‌های بزرگ شرق و بازارهای جنوب و غرب باشد؛ پلی که از مسیر سرخس و بندر چابهار می‌گذرد و آینده تجارت منطقه را بازتعریف می‌کند.
