لزوم دستیابی به منابع عظیم کوبالت و مس آفریقا منجر به ایجاد دور جدیدی از رقابت های سنگین میان آمریکا و چین برای سرمایه گذاری بر روی زیرساخت های ریلی این قاره شده است.
به گزارش پایگاه خبری ریل نیوز، جنگ تجاری میان ایالات متحده و چین طی سال های اخیر و در پی رشد بخش های مختلفی از فناوری های نوین همچون هوش مصنوعی، تراشه های الکترونیک، صنایع نیمه رسانا و انرژی های تجدیدپذیر ابعاد جدیدی به خود گرفته است.
در تازه ترین دور از رقابت های نوین میان شرق و غرب، شاهد تقابل واشنگتن و پکن در زمینه دستیابی به معادن ارزشمند کوبالت، مس و معدنکاوی در آفریقا طی ماه های اخیر هستیم. از عنصر کمیاب کوبالت، علاوه بر ساخت تسلیحات پیشرفته نظامی (به ویژه تسلیحات هسته ای) برای ساخت باتری های پیشرفته مورد استفاده در خودروهای الکتریکی و نیروگاه های مربوط به انرژی های تجدیدپذیر نیز استفاده می شود. افزایش قیمت نفت، تغییرات آب و هوایی و لزوم حرکت کشورهای جهان به سمت سیاست های کربن زدایی، اهمیت استفاده از این انرژی ها را تا حد زیادی افزایش داده است.
چرایی سرمایه گذاری های سنگین آمریکا در معادن آفریقا
نمایندگان وزارت خزانه داری ایالات متحده، هفته آخر بهمن ماه با حضور در کنفرانس معدنکاوی آفریقا که در شهر ژوهانسبورگ برگزار شد؛ حضور یافته و تلاشی گسترده در خصوص رایزنی های مربوط به شرکت در پروژه های زیر ساختی به کار بستند. اگرچه تا چند سال پیش از این، قاره آفریقا کانون تمرکز و سرمایه گذاری های آمریکا محسوب نمیشد، اما طی سال های اخیر شاهد رشد بی سابقه حضور سنگین این کشور در پروژه های بزرگ سرمایه گذاری بر روی زیرساخت های این قاره هستیم.
اگرچه، یکی از دلایل حضور آمریکا در آفریقا جلوگیری از نفوذ گسترده و رو به رشد چین در این قاره است؛ اما همانطور که گفته شد، نیاز به تامین کوبالت مورد استفاده در خودروهای الکتریکی، نیروگاه های خورشیدی و بادی و دیگر بخش های انرژی های تجدیدپذیر، انگیزه واشنگتن برای حضور در آفریقا را دوچندان می کند.
«توماس شیهی» محقق اندیشکده صلح ایالات متحده با تاکید بر حضور هیات عالی رتبه این کشور در کنفرانس معدنکاوی آفریقا گفت: طی دو سال گذشته، دولت بایدن تمرکز زیادی بر روی بخش انرژی های تجدیدپذیر داشته که همین امر، منجر به افزایش فعالیت بی سابقه آمریکا در سرمایه گذاری بر روی پروژه های زیرساختی قاره آفریقا شده است.
همچنین، باید این نکته را نیز در نظر داشت که آفریقای مرکزی سرشار از معادن بزرگ فلز مس بوده و به همین دلیل، از این منطقه تحت عنوان «کمربند مس» آفریقا نیز یاد می شود. فلز مس نیز مانند کوبالت، از ملزومات بسیار مهم در تولید و ذخیره سازی انرژی الکتریکی محسوب شده و در حقیقت، سرمایه گذاری در این منطقه از آفریقا، بخش قابل توجهی از مس مورد نیاز آمریکا را نیز تامین خواهد کرد.
رقابت سنگین آمریکا و چین در توسعه زیرساخت های ریلی آفریقا
همانطور که گفته شد، سرمایه گذاری بر روی زیرساخت های آفریقا اگرچه طی دهه های گذشته مورد تمرکز سیاستمداران چین بوده، اما این موضوع دستکم در زمره اولویت های واشنگتن قرار نداشته است. اما اهمیت دستیابی به معادن کوبالت به ویژه در کشورهایی چون زیمبابوه، جمهوری دموکراتیک کنگو و زامبیا پای آمریکا را نیز به سرمایه گذاری های عظیم در این قاره کشانده است.
نکته مهم اینجاست که برای انتقال کوبالت استخراجی از معادن آفریقا به سمت بنادر این قاره و هدایت بار به سمت کارخانه های خریدار در آمریکا و چین، هر دو کشور نیازمند کریدورهای ترانزیتی عبوری از کشورهای مسیر و همچنین، ساخت جاده و ریل هستند. اما با توجه به توان بالای حمل و نقل ریلی در انتقال حجم بالایی از سنگ های معدنی، ریل دست بالا را در رقایت با جاده در اختیار دارد.
چینی ها از دهه ۱۹۷۰ میلادی، حضور خود در بخش معادن کوبالت و مس آفریقا را افزایش داده و امروزه، اکثر معادن این دو عنصراستراتژیک در دستان شرکت های چینی قرار دارد. چین همچنین پروژه های بزرگی چون اتصال ریلی کمربند مس زامبیا به بنادر تانزانیا در سواحل شرقی قاره آفریقا را در دست دارد. این اتصال ریلی بزرگ قرار است در قالب یک کریدور ریلی عمل کرده و محصولات معدنی مورد استخراج شرکت های چینی را پس از حمل به سواحل شرقی آفریقا، راهی این کشور نماید.
در همین راستا، ایالات متحده نیز در ماه می سال ۲۰۲۳ از تصمیم خود برای سرمایه گذاری بر روی توسعه زیرساخت های ریلی حمهوری دموکراتیک کنگو و اتصال این کشور به بندر لوبیتو در سواحل غربی آنگولا خبر داد. واشنگتن همچنین قرار است بخش های زیرساختی نابود شده در آنگولا از دوران جنگ داخلی در این کشور طی دهه ۷۰ میلادی (جنبش های مربوط به استقلال آنگولا از پرتغال) را نیز بازسازی نماید. این خط ریلی جدید که از آن تحت عنوان «کریدور ریلی لوبیتو» یاد می شود، میزان زمان حمل کوبالت و مس استخراجی از معادن کنگو تا سواحل آنگولا را تا حد چشمگیری کاهش خواهد داد.
نکته مهم اینکه دو شرکت معدنکاوی «ایوانهو ماینز» کانادا و «آنگلو اَمریکن» بریتانیا نیز به عنوان نخستین مشتری رسمی این کریدور ریلی، سرمایه گذاری سنگینی روی ساخت این پروژه انجام داده اند. به گفته کارشناسان آمریکایی، این خط ریلی در صورت تکمیل، می توتند سالانه ۱۲۰ الی ۲۴۰ هزار تن سنگ معدنی کوبالت و مس را به سواحل آنگولا انتقال داده و قرار است بهره برداری از این کریدور، در سال ۲۰۲۵ آغاز شود. همچنین، در صورت رسیدن کریدور ریلی لوبیتو به ظرفیت کامل خود، توان حمل سنگ های معدنی یاد شده به رقم چشمگیر ۴۵۰ هزار تن در سال افزایش خواهد یافت.
«رابرت فرایدلند» معاون اجرایی شرکت ایوانهو معتقد است که ساخت این کریدور ریلی منجر به دستیابی به معادن جدید و تسهیل حمل استخراج های معدنی به سمت سواحل آنگولا خواهد شد. به اعتقاد وی، این موضوع می تواند تاثیر چشمگیری روی اقتصاد نوین مبتنی بر انرژی های تجدیدپذیر غرب بر جای بگذارد. همچنین، کریدور ریلی لوبیتو دستکم، بیش از ۲۰ درصد هزینه تولید و حمل سنک های معدنی مس و کوبالت را برای آمریکا و کانادا کاهش خواهد داد که همین امر، منجر به افزایش رقابت پذیری شرکت های آمریکایی در برابر استخراج های معدنی چین از آفریقا خواهد شد.
