سرخس، دروازه شرقی ترانزیت اوراسیا

ترانزیت ریلی در مرز سرخس، در هر دو جهت شرقی-غربی و شمالی – جنوبی، برای رشد ترانزیت عبوری از کشور حائز اهمیت است که چسبندگی اقتصادی و تنظیم جایگاه ایران در نظم نوین جهانی را در پی خواهد داشت.

به گزارش ریل ایران به نقل از فارس، سرخس به عنوان یکی از مرزهای کلیدی در شبکه ترانزیت ریلی کشور شناخته می‌شود که در استان خراسان رضوی واقع شده و به دلیل موقعیت جغرافیایی‌اش، به عنوان دروازه‌ای به سمت آسیای مرکزی و هند در راستای شمالی-جنوبی و چین و اروپا در راستای شرقی-غربی عمل می‌کند.

یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی که سرخس در آن نقش دارد، کریدور شمال-جنوب است. این کریدور که از هند آغاز و به روسیه و اروپا متصل می‌شود، به عنوان یک مسیر جایگزین برای حمل‌و‌نقل کالا در سطح بین‌المللی شناخته می‌شود. شاخه شرقی کریدور شمال-جنوب که از طریق چابهار به سمت سرخس یا لطف آباد می‌رسد، مسیری است که سرخس در آن نقش به‌سزایی دارد.

از طرفی، سرخس به عنوان مبدا ورودی کالاهای چینی و انتقال به اروپا از طریق کریدور چین – اروپا محسوب می‌شود. در واقع، اتصال ریلی سرخس به مرزهای ریلی ترکیه (رازی در حال حاضر و چشمه‌ثریا در چند سال آینده) و سپس اروپا، به عنوان مسیر جنوبی کریدور شرق – عرب به شمار می‌آید که بخشی از جاده ابریشم شگفت‌انگیز را دربرمی‌گیرد.

خاطرنشان می‌شود تاریخچه ترانزیت ریلی در ایران سابقه حدودا صد ساله دارد اما توسعه زیرساخت‌های مدرن به ویژه پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۹۷۹ آغاز شد و مردم و دولت ایران، در چند سال اخیر سرمایه‌گذاری‌های قابل‌توجهی در بهبود و توسعه خطوط ریلی برای افزایش عملکرد راه‌آهن کشور کرده‌اند.

مصطفی نصیری ورگ، مدیر کل راه‌آهن خراسان اظهار کرد ۷۰ درصد واگن حمل کالای ترانزیتی در مرز ریلی سرخس با ترکمنستان به وسیله شرکت های حمل‌و‌نقل ریلی ایرانی و با مالکیت این شرکت ها تامین شده است.

حمل کالا با واگن‌های ایرانی به عنوان یک مزیت موجب بهره‌وری بیشتر در تجارت ریلی شده و از خروج ارز از کشور برای تامین هزینه های دموراژ (هزینه تاخیر در تخلیه و تحویل کانتینر) جلوگیری می‌کند.

مدیر کل راه آهن خراسان گفت: در ۱۰ ماهه امسال، یک میلیون و ۵۱۹ هزار تن کالای ترانزیتی از مرز ریلی سرخس با ترکمنستان جا به جا شده که در مقایسه با مدت مشابه پارسال ۶۲ درصد رشد داشته است.

نصیری، مالکیت عمده شرکت های ایرانی بر واگن های ترانزیتی در این مرز را یادآور شد و ادامه داد: حمل کانتینری، کودشیمیایی، مواد نفتی و به خصوص گوگرد، عمده اقلام ترانزیت شده از مرز ریلی سرخس ازبکستان و ترکمنستان در مسیر ایران است.

در اوایل دی ماه سال جاری نیز مصطفی نصیری ورگ عنوان کرده بود پایانه ریلی بین المللی سرخس ۸۰ درصد از ترانزیت کالای ریلی کشور را مدیریت می‌کند که از این منظر بزرگترین مرز ریلی کشور به حساب می‌آید.

مهدی باقری، کارشناس حمل‌ونقل و ترانزیت در خصوص رکورد بی‌سابقه این مرز ریلی عنوان کرد: مبدا اولیه بیشتر کالای ترانزیتی مرز سرخس به ترتیب کشورهای ترکمنستان و ازبکستان بوده و در مجموع حدود ۸۷ درصد کالای ترانزیتی یاد شده از گذرگاه (کریدور) ریلی سرخس-بندرعباس عبور کرده و بقیه مربوط به مسیرهای ریلی سرخس-رازی و سرخس-میرجاوه است.

باقری ادامه داد: با اتصال هر چه سریع‌تر چابهار – سرخس، شاخه شرقی کریدور شمال – جنوب که هند را به افغانستان و آسیای‌مرکزی متصل می‌کند، ظرفیت ترانزیت ریلی سرخس افزایش خواهد یافت و توسعه نوار شرقی کشور و تثبیت جایگاه ایران در جنگ کریدوری را در پی خواهد داشت.

وی تصریح کرد: رونق دیپلماسی حمل‌ونقل ریلی، اعمال تعرفه‌های ترجیحی، افزایش قطارهای باری برنامه‌ای در مسیر سرخس-مشهد و همچنین استفاده از واگن باری شرکت‌های حمل‌و‌نقل ایرانی در حمل کالای ترانزیتی از عوامل رونق ترانزیت ریلی در این مرز بوده است.

باقری در انتها افزود: رشد چشم‌گیر در ترانزیت ریلی این مرز بدون همکاری و مشارکت بخش غیردولتی ممکن نخواهد بود و دولت باید سازوکاری برای حضور مردم و بخش خصوصی در اپراتوری و انبارداری آن تعبیه کند.