آمادگی کامل خط آهن ایران برای افزایش حجم مبادلات با افغانستان به حداقل ۱۰۰ هزار تن در ماه

سوال: جناب آقای جعفری، شما اخیراً سفری به کابل و هرات داشتید و در این سفر با مقامات امارت اسلامی افغانستان، فعالان حوزه توسعه خط آهن بین دو کشور و همچنین تاجران دیدار و ملاقاتهایی داشتید. در خصوص جزئیات این سفر، دستور کار و نتایج آن توضیحاتی ارائه بفرمایید.
نتیاج دیدارها و مذاکرات در هرات و کابل
جعفری: بسمالله الرحمن الرحیم. هفته گذشته سفری به افغانستان داشتیم که از مرز شمتیغ وارد این کشور شدیم. در این سفر، از خط آهن داخلی افغانستان و ایستگاه روزنک بازدید کردیم و هماهنگیهایی با کنسرسیوم ریلی افغانستان انجام دادیم تا پروژهها سریعتر پیش بروند و روند اجرایی با سرعت بیشتری انجام شود. بعد از بازدیدهای میدانی، به شهر هرات سفر کردیم و با والی محترم هرات ملاقات داشتیم. همچنین جلساتی با اتاق صنایع و معادن و تجار هرات برگزار کردیم که نتایج مثبتی به همراه داشت. هدف اصلی از این جلسات، توسعه و افزایش حجم صادرات به افغانستان و تسهیل ترانزیت بار از طریق ایران و دیگر کشورهای همسایه به افغانستان از طریق مرز شمتیغ بود.
یکی از مهمترین مواردی که در این جلسه مطرح شد، توافق بر سر حمل و نقل بارهای ترکیه به افغانستان و بالعکس از طریق شبکه ریلی ایران بود. تصمیم گرفتیم که یک تفاهمنامه سهجانبه بین کشورهای ترکیه، ایران و افغانستان تنظیم کنیم تا بارهایی که از ترکیه به افغانستان میروند، به صورت مستقیم از استانبول وارد خاک افغانستان شوند. همچنین برای بارهایی که از افغانستان به سمت ترکیه صادر میشود، هماهنگیهای لازم انجام شود.

البته لازم به ذکر است که این موضوع نیاز به جلسات بیشتری دارد و پیگیریهای لازم را در این زمینه انجام دادهایم. امیدواریم که این جلسات در آیندهای نزدیک برگزار شود و به این توافق دست یابیم. همچنین، پیشبینی میکنیم که با تکمیل این هماهنگیها، تبادلات تجاری بین کشورهای ایران، ترکیه و افغانستان به سطح جدیدی از توسعه برسد.
سؤال: چند سالی از آماده شدن خط آهن خواف ـ هرات میگذرد، حداقل تا مرز دو کشور، اما چرا این خط آهن بهصورت کامل فعال نشده است؟ بهویژه در سال جاری، مسائل و اختلافاتی در رابطه با کنسرسیوم و شرکت راهآهن ایران وجود داشت که منجر به تعویق در کار پروژه شد. روند ارزیابی شما از اجرای پروژه خواف ـ هرات و تکمیل آن چیست؟
سؤال: روند اجرایی کار بهصورت فنی به چه شکل است؟
البته یکی از دغدغههایی که تجار و مقامات در جلسات مطرح کردند، این بود که در گذشته زمان حمل محمولهها طولانی بوده است. ما به آنها قول و تعهد دادیم که میتوانیم بارها را در کمترین زمان ممکن در ایران حمل کنیم. بهعنوان مثال، میتوانیم محمولهها را از ایستگاه روزنک افغانستان تا رازی در کمتر از ۱۰ روز جابهجا کنیم.

جایگاه کنسرسیوم ریلی افغانستان
سؤال: جایگاه کنسرسیوم در این فرآیند بهعنوان فورواردر تعریف شده یا نقش دیگری دارد؟
سؤال: در مورد بارهایی که از چین وارد میشود، ما اولین قطاری را داشتیم که مستقیماً از طریق خطآهن ایران و خطآهن خواف ـ هرات به افغانستان رسید.
جعفری: خیر، ما با چین توافقنامهای نداریم، اما این آمادگی را به طرف چینی اعلام کردهایم که میتوانیم بارهایی را که به مقصد افغانستان است، از این مرز وارد کنیم. اما در مورد ترکیه، حتماً باید توافقنامهای وجود داشته باشد، زیرا قصد داریم واگنهای ترکیه مستقیماً و بدون نیاز به تغییر بوژی (ترانشیپمنت) وارد افغانستان شوند.
سؤال: وضعیت همکاری با هند چگونه است؟
جعفری: مذاکراتی با هند انجام شده است، اما هنوز نتیجه قطعی وجود ندارد. بااینحال، بحثهایی مطرح شده تا بارهایی که هند به مقصد افغانستان دارد، از این مسیر وارد این کشور شود.
ظرفیت ناوگان ریلی ایران
سؤال: یکی از مسائل مهم، تأمین واگنها و لوکوموتیوهای آمادهبهکار در مسیر خواف ـ هرات است. با افزایش تقاضا برای حمل بار، آیا در تأمین واگن و لوکوموتیو مشکلی وجود ندارد؟
جعفری: در ایران، نزدیک به ۳۱ هزار واگن باری از انواع مختلف داریم که متناسب با نوع محمولهها مورد استفاده قرار میگیرند. شرکتهای حملونقل که مالک این واگنها هستند، همگی اعلام آمادگی کردهاند، بنابراین در حال حاضر هیچ مشکلی در تأمین واگن وجود ندارد.
در مورد لوکوموتیو نیز هماهنگیهایی با بخش خصوصی انجام شده تا لوکوموتیوهای موردنیاز را در اختیار کنسرسیوم افغانستان قرار دهد. بهطورکلی، از منظر ناوگان، شامل واگن باری و لوکوموتیو، هیچ مشکلی برای جابهجایی بار بین دو کشور وجود ندارد.
از نظر زیرساختی نیز وضعیت مناسبی داریم. البته برخی اقدامات تکمیلی در دست اجرا است که با اضافه شدن بخش ۴۳ کیلومتری تا ایستگاه پریان، فاصله تا شهر هرات کاهش خواهد یافت. این موضوع قطعاً مورد استقبال تجار قرار خواهد گرفت.
آمادگی برای حداقل انتقال ۱۰۰ هزار تن بار در ماه
سؤال: در حال حاضر، حجم باری که از طریق خطآهن خواف ـ هرات بین دو کشور جابهجا میشود، شما گفتید ۱۰ هزار تن در ماه است. این روند چگونه است و چشمانداز شما برای افزایش انتقالات از این مسیر چیست؟
جعفری: جابهجایی کالا از طریق ریل بهتازگی آغاز شده و ۱۰ هزار تن در ماه رقم بسیار کمی است. ما پیشبینی میکنیم که با روند فعلی، این مقدار حداقل به ۱۰۰ هزار تن در ماه برسد. بااینحال، ظرفیتی که برای این خط در نظر گرفته شده، جابهجایی ۶ میلیون تن بار و یک میلیون مسافر در سال است. با توجه به حجم تجارت بین دو کشور و میزان کالاهای ترانزیتی به افغانستان و همچنین صادرات از افغانستان، انتظار داریم این میزان بهتدریج افزایش یابد.
سؤال: وضعیت بخش مسافربری چگونه است؟
جعفری: در حال حاضر، هماهنگیهای لازم برای بخش مسافربری انجام نشده و این موضوع نیازمند ایجاد برخی زیرساختها در مرز دو کشور است که هنوز تکمیل نشدهاند. همچنین، به نظر میرسد که ابتدا باید قطعه بعدی این خط تکمیل شود و سپس تصمیمگیریهای لازم در این زمینه صورت گیرد.
مسیرهای ریلی آماده ایران برای اتصال به گذرگاهها و کشورهای مختلف
سؤال: مسیری که در حال حاضر برای حمل کالاهای تجاری و ترانزیت به این خطآهن متصل میشود، طبق گفته شما از طریق بندرعباس است. این مسیر چگونه به شبکه ریلی متصل میشود؟ همچنین، مسیر کوتاهتری که از طریق بندر چابهار و زاهدان عبور میکند، برای ترانزیت کالاهای افغانستان از طریق خطآهن ایران چه وضعیتی دارد؟
در ارتباط با ترکیه، ما ایستگاه رازی را داریم که مسیر اتصال ریلی ایران به ترکیه و اروپا است.
همچنین، در بنادر شمالی ایران، بندر امیرآباد و بندر کاسپین در دریای خزر قرار دارند که تاجران افغانستان میتوانند از این بنادر برای حمل کالاهای خود به کشورهای CIS و روسیه استفاده کنند.زمان تکمیل خط آهن چابهار ـ زاهدان
سؤال: با توجه به تأکیدی که این روزها بیشتر روی بندر چابهار وجود دارد، قطعه باقیمانده از خطآهن چابهار ـ زاهدان چه زمانی تکمیل میشود؟ و پس از آن، این مسیر به سمت زاهدان ادامه مییابد، یا امکان اتصال آن به سمت خواف نیز وجود دارد؟
سؤال: در حال حاضر، شاهد علاقمندی کشورهای آسیای مرکزی، بهویژه ازبکستان، برای توسعه شبکه ریلی خود در خاک افغانستان و اتصال آن به کشورهای دیگر، از جمله ایران، هستیم. طرحهای بزرگی مانند “ترانس افغان” در این زمینه مطرح شدهاند و در حال اجرا هستند تا این کشورها از طریق افغانستان مستقیماً به ایران متصل شوند. همچنین، طرح دیگری برای اتصال چین به ایران از طریق افغانستان وجود دارد. در این زمینه چه مذاکراتی انجام شده و چه چشماندازی برای آن در نظر دارید؟
جعفری: مذاکراتی که ما داشتیم، بیشتر بر احداث مسیر واخان از سمت چین متمرکز بوده است.
سؤال: نظر چینیها در این خصوص چیست؟
جعفری: من خیلی در جریان جزئیات مذاکرات نیستم، اما تلاش ما این است که این پروژه به سرانجام برسد.